De maand juni van ieder jaar is, voor mij meestal de aanloop naar de dag van 1 juli, een maand die ik heel bewust besteed aan mijn innerlijk zijn. Het verder zoeken naar meer antwoorden over mijn Heritage en afkomst, om te horen en te luisteren naar verhalen, meer dan alle elf andere maanden van het jaar, naar de geluiden in mij van weleer.
De maand om te gedenken waar ik vandaan kom, wie ik nu ben, na al het strijden, ook in deze moderne tijden, gedenk ik mijn voorouders op wiens schouders ik nu mag staan.
Alles waar zij doorheen zijn gegaan, zodat ik hier en in het nu mag staan om te ervaren de kracht van hun zijn, de ademsnood van hun verlangen, om vrij te zijn in lichaam, in denken en doen.
Dan hoor ik de zuchten van verlangen en voel ik de geest van veerkracht en de macht van overleven door alle zware en nare omstandigheden en tijden heen. Dit doet mij beseffen voor de tijd dat ik hier mag zijn om deze tijd te besteden op een verlichtend pad op weg naar een vrijheid in geest, een vrijheid in denken, een vrijheid in doen en een vrijheid van lichaam, want niet ik, maar wij zijn uit een hart ontsproten van verlangen om niet meer verloren te zijn of verloren te gaan.
Wij zijn ontsproten om gevonden te worden door de liefde voor zelf en naar eenheid onder elkaar.
Wij zijn uit een hart van verlangen, uit een hart van strijd, uit een hart naar gerechtigheid en uit een hart die riep om vrijheid. Nu wil ik, ons, vragen gehoor te geven aan deze roep, aan dit verlangen uit die talloze harten uit een ver verleden om echt en waarlijk vrij te zijn en vrij te worden in ziel, in geest en in lichaam.
Katibo Sranan
1. Katibo oh, Katibo oh, Katibo oh
Mi de memre den dey, den dey fu bifo, omini tenti yari pasa kaba
Da Katibo oh, sa tyari someni, someni hebi kon, na tapu Mi Kra na ini
Mi Yeye, nanga ini Mi Skin
2. Katibo oh, Katibo oh, Katibo oh
Mi no sabi moro mi nen, den nen fu den, di ben de bifo, san na mi trotro nen, suma na mi afo, suma na mi mama, oten mi sa sabi mi papa, suma na mi inibere kumba
3. Katibo oh, Katibo oh, Katibo oh
Den yari de pasa, ten fu ten, te nanga now mi no sabi mi kontren opeh oh, opeh oh, mi kmopo, na tapu sortu goron mi kumba tetey beri, opeh den tetey fu lobi de, sa bin hori wi na wan, opeh den de tide oh
4. Katibo oh, Katibo oh, Katibo oh
Mi de memre den bigiwan, den di ben de bifo, den pay fu Mi Kra nanga Mi Yeye nanga den bari, nanga den soktu, nanga den brodu, tapu wan goron sa no ben de fu den.
5.Katibo oh, Katibo oh, Katibo oh
Opeh mi sa go kibri, opeh mi sa fini wan safri ati, opeh mi sa fini rostu, fu ala den prakseri, opeh mi sa man poti mi ede fu didon safri sondro sorgu, na tapu sortu goron mi kan de fri
6. Katibo oh, Katibo oh, Katibo oh
Ini na mun sa mi de memre da Katibo fu den bigiwan, den, di ben di bifo
mi, bifo mi kon fu syi disi grontapu, mi no wani fu de sari moro, mi no wani krey moro, mi no wani bari moro. Bika nanga da krakti sa den bari wortu, den seki mi skin, den seki mi yeye, fu mi kan arki nanga fu mi kan taki nanga wan krakti sten
7. Katibo oh, Katibo oh, Katibo oh
Noyti moro, Noyti moro, Noyti moro,
Nownow mi sabi suma na mi, mi na wan kankan blaka uma, sa kmepo na ini wan kankan krakti oso, fu bari nanga krakti sten, tapu ala doti fu grontapu. Fu gyi Grani ala den granwan di knapu gyi mi, den di nyan katibo fu mi tide kan de fri, fri fu denki, fri fu taki san de na tapu mi ati, fri fu lobi
8. Mi de memre suma na mi, opeh mi kmopo, pe mi de, disi dey fu tide.
Na tapu den bari fu den, di ben de bifo, den di opo mi Yeye fu mi
syi mi Kra, fu sabi dati mi na wan kankan uma sa de fri, sa abi lobi
fu hori mi ede na hey, fu waka nanga bradi skowru, bika Mi Kra, Mi Yeye, Mi Skin nafu MI.
Katibo Nederland’s
- Zware tijden, heftige slagen, pijnlijke harten herinner ik mij
Ik herinner mij de dagen, de dagen van weleer. Hoeveel jaren zijn er al niet verstreken. De dagen van zware strijden, die vele lasten voortbrachten en voortdragen op mijn ziel, mijn gemoed en mijn lijf.
- Zware tijden, heftige slagen, pijnlijke harten herinner ik mij
Ik kan mij niet meer herinneren, de naam, ik weet niet meer hoe zij heten, hoe ik heet na zovele dagen, jaren en tijden, de naam van hen die ervoor mij waren is niet meer, wat is de naam van mijn voorouder, wie is mijn moeder, waar is mijn vader, wie is nu mijn familie
3. Zware tijden, heftige slagen, pijnlijke harten herinner ik mij
De jaren verstrijken en nog steeds kan ik de omgeving niet kennen en voel ik mij verloren, de vraag blijft waar, o, waar, kom Ik vandaan, waar liggen mijn wortels begraven, waarom herken ik deze omgeving nu nog steeds niet als het mijne, waar zijn zij die ons liefhadden en ons toen bijeen hielden.
4. Zware tijden, heftige slagen, pijnlijke harten herinner ik mij
Ik herinner mij de dagen, de dagen van weleer toen zij daar waren, met hun zuchten, met hun zwoegen, met hun bloed, met hun zweet en met hun tranen betaalden zij voor mijn ziel, op een grond dat niet van hen was of hen toebehoorde
5. Zware tijden, heftige slagen, pijnlijke harten herinner ik mij
Waar zal ik een plek vinden om te schuilen om mij te verbergen,
Waar zal ik een plek vinden, van zachte harten die zich om mij bekommeren en om mij geven. Waar vind ik een plek van rust?
Waar zal het zijn, dat ik rust kan vinden zonder angst en zorgen.
In welk land zal ik vrij zijn
6. Zware tijden, heftige slagen, pijnlijke harten herinner ik mij
In de maand dat ik gedenk, allen die er voor mij waren, die streden ondanks marteling, zodat ik deze aarde kon aanschouwen, in die ene maand dat ik mij herinner, bedenk ik dat ik daarover niet meer verdrietig wil zijn, ik wil niet meer huilen, ik wil niet meer schreeuwen. Omdat zij naar mij roepen, met krachtige en luide stem, zij hebben mijn lichaam tot in mijn gebeente en mijn geest wakker geschud, nu luister ik en spreek ik uit met krachtige stem
7. Zware tijden, heftige slagen, pijnlijke harten herinner ik mij
Ik roep nu NOOIT MEER, nee Nooit Meer, nooit meer.
Ik herinner mij weer wie ik ben. Ik ben uit een geslacht van sterke mannen en krachtige vrouwen om met luide en krachtige stem overal op deze aarde te kunnen spreken en te zeggen dat ik dankbaar ben voor allen die er voor mij waren op wiens schouders ik nu sta in vrijheid, vrijheid in denken, vrijheid in spreken, vrijheid om lief te hebben.
8. Ik herinner mij weer wie ik ben. Ik herinner mij hen die door zware tijden, heftige slagen, pijnlijke striemen en met bloedende harten hebben gestreden voor mij. Ik herinner het mij om nooit meer, nooit meer te vergeten wie ik ben, waar ik vandaan kom en op wiens schouders ik mag staan, met opgeheven hoofd en gesterkte schouders, in liefde en in vrijheid van lichaam, ziel en geest.
Henna Charry 2020
Voetnoot;
“Katibo”, is een woord dat omringd is gevoel en niet in een woord is samen te vatten. In een zin kan het diverse betekenissen hebben. (Zware tijden, heftige slagen of pijn, het kan ook bedroefdheid, heftig verdriet en het zijn onder een juk betekenen) “oh langa mi sa musu fu nyan disi katibo” (hoelang zal ik moeten lijden onder dit verdriet)
Sranan Tongo (Surinaamse taal) is de taal die gesproken wordt in Suriname (voormalige Nederlands grondgebied). De taal vindt nu gelukkig weer een opleving vooral bij jongeren. Ik voel mij vrij om te kunnen schrijven in een ooit verboden taal, die niet verloren mag gaan. Een taal die Surinamers verbindt waar ook ter wereld.
In Suriname is het Sranan tongo niet de officiële spreek- of schrijftaal. Het Sranan tongo is iedere bevolkingsgroep van Suriname ‘machtig’. Iedereen die in Suriname samen is gebracht begrijpt en spreekt deze algemene taal, naast de taal van het land van herkomst zoals Afrika, India, Java, China, Nederland, zelfs de oorspronkelijke bewoners van het land spreken het Sranan tongo. Sranan tongo is een taal waarin invloeden zijn van Afrikaanse talen, het Frans, het Engels en het Nederlands.
